THEORETISCHE ACHTERGROND

Er bestaat een lineaire leeromgeving waarbij de docent zendt, de leerling ontvangt maar er vervolgens niks mee doet. Paolo Freire, een Braziliaanse onderwijshervormer en filosoof, schreef hierover in zijn boek “Pedagogy Of The Opressed”.

Ik citeer:
“Education thus becomes an act of depositing, in which the students are the depositories and the teacher is the depositor. Instead of communicating, the teacher issues communiques and makes deposits which the students patiently receive, memorize, and repeat. This is the "banking" concept of education, in which the scope of action allowed to the students extends only as far as receiving, filing, and storing the deposits.” (Freire 72)

Dit “bank” concept kom ik ook tegen op mijn huidige werkplek en andere middelbare scholen, dit lijkt een oorzaak te zijn voor lage motivatie bij leerlingen voor school. Het doel van dit onderzoek is dit doorbreken door de communicatie met leerlingen aan te gaan in het vormen van het onderwijs, in dit geval bij het creëren van een kunst-educatieve leeromgeving. Deze theorie onderbouwt de relevantie van dit onderzoek.

“Bank” systeem (Paolo Freire)

In dit onderzoek is vooral gebruik gemaakt van het principe “Participatief Lesgeven”. Ik ben voor het eerst met dit principe in aanraking gekomen tijdens mijn minor “Lesgeven In De Grote Stad”, ik volgde dit vak bij Gijs Verbeek wie één van de grondleggers is van deze theorie. Deze theorie gaat ervan uit dat leerlingen betrekken in de ontwikkeling van het onderwijs voor meer betrokkenheid en motivatie zorgt.

“Er worden twee doelen belicht: 1: leerlingen een actieve stem geven bij de vormgeving van hun leefwereld, vanuit het idee dat zij de experts zijn van hun eigen leven; en 2: leerlingen betrekken bij de kennisontwikkeling over hun leefwereld, vanuit het idee dat hun stem de kennis van volwassenen daarover kan verrijken.” (Verbeek 36)

Deze theorie wordt ingezet om het “bank” systeem, waar Paolo Freire over schrijft, en de aanleiding van dit onderzoek te doorbreken en overstijgen.

Omdat de leeromgeving een grote rol speelt binnen het leerproces (Leraar24) is deze kennis ingezet om tijdens dit onderzoek te focussen op de inrichting en invloed van een kunst educatieve leeromgeving. Hoe kan je deze leerlingen enthousiasmeren voor het kunstvak?

Omdat enthousiasme, motivatie en zin om aan de slag te gaan met het vak Kunst & Cultuur centraal staan in dit onderzoek is de “Self Determination Theory” van Deci & Ryan geraadpleegd.

“SDT gaat uit van drie basisbehoeften: competentie, relatie en autonomie, die als omgevingsvariabelen persoonlijke ontwikkeling beïnvloeden en bijdragen aan een gevoel van welbevinden. Deze drie zijn afgeleid uit vele onderzoeken naar ontwikkeling.” (Ryan en Deci 502)

Hoe deze drie basisbehoeftes zijn toegepast in dit onderzoek leest u bij het kopje:

Voor dit onderzoek is gekeken naar hoe Maarten Bel (kunsteducator/kunstenaar) o.a. op basis van humor en plezier verassende, niet-traditionele kunst educatieve leeromgevingen inricht.

"In zijn wereld smelten de smurfen door klimaatverandering, wordt het opruimen van afval een fanatieker spel dan Monopoly, en is er maar weinig zo sexy als een bordurende man. " (Bel)

Deze inspiratie wordt ook ingezet voor dit onderzoek, het Participatieve Kunstlokaal, omdat humor en plezier voor enthousiasme zorgen bij de doelgroep middelbare vmbo-scholieren, waar dit onderzoek op gericht is.

Tijdens een project/cross-over van de docentenopleidingen van de Willem de Kooning academie en het Codarts conservatorium, in dienst van de leerlingen van RVC De Hef, heb ik Wolf Brinkman (kunsteducator/kunstenaar) leren kennen. Hij gaf een masterclass en ik bleek veel raakvlakken met hem en zijn aanpak te hebben. Naar aanleiding van deze masterclass heb ik in samenwerking een workshop ontwikkeld voor derdejaarsleerlingen van De Hef. Deze leerlingen werden enthousiast van de workshop en hebben met plezier gewerkt. Dit is tevens het doel van dit onderzoek. De inzichten die op zijn gedaan tijdens deze workshop en wat ik heb geleerd van Wolf Brinkman zijn daarom een grote inspiratiebron voor dit project.

In onderstaande video kunt u horen over zijn aanpak en hoe de workshop er uit zag die is gegeven en waarom dat de derdejaarsleerlingen van De Hef enthousiasmeerde.

Tijdens mijn werkzaamheden in het kindermuseum Villa Zebra kwam ik in aanraking met de Villasofie en hun kunst educatieve ruimtes die in dit geval jonge kinderen enthousiasmeren voor kunst. Voor dit onderzoek wordt deze inspiratie vertaald naar een kunstzinnige leeromgeving voor middelbare vmbo-scholieren, voor deze doelgroep was geen specifieke inspiratie te vinden over kunstzinnige leeromgevingen.

Omdat door ervaring is gebleken dat middelbare vmbo-scholieren het beste presteren als ze vrijheid krijgen binnen kaders wordt hier onderzoek naar gedaan binnen dit project. Als inspiratie is hiervoor Het Gareel van Pavel van Houten (kunsteducator/kunstenaar) bekeken. Hij heeft het volgende onderzocht:

“Met het educatieproject Het Gareel onderzoek ik de vrijheid die kan ontstaan bij het maakproces als de handelingen flink worden ingeperkt. Ontstaat er niet juist een creatieve ‘flow’ als je in het gareel moet lopen? Of ontstaat goede kunst enkel in ultieme vrijheid?” (Houten)

Binnen het onderzoek van het Participatieve Kunstlokaal wordt ook onderzocht hoeveel kaders er nodig zijn als tegenhanger van de vrijheid die de vmbo-scholieren krijgen om het gevoel van autonomie te versterken. Over deze aanpak en resultaten kunt u lezen onder de kopjes:

KUNSTZINNIGE INSPIRATIE

Participatief lesgeven (Gijs Verbeek)

Invloed leeromgeving op leerproces (Leraar24)

Motivatie vergroten (Deci & Ryan)

Wolf Brinkman

Maarten Bel

Villa Zebra

Pavel van Houten

This Art Gym in actie, Maarten bel.

Scrollbare link This Art Gym, Maarten bel.

Scrollbare link Kunst Bootcamp, Maarten bel.

Kunst Bootcamp in actie, Maarten bel.

Scrollbare link artikel Leraar24.

Zelf ingevulde workshop naar aanleiding Wolf Brinkman masterclass, in actie.

Zelf ingevulde workshop naar aanleiding Wolf Brinkman masterclass, in actie.

Ted Talk Wolf Brinkman.

Interview/gesprek tussen Wolf Brinkman en ik.

Kunst educatieve ruimte Villa Zebra.

Kunst educatieve ruimte Villa Zebra.

Scrollbare link Villasofie Villa Zebra.

Het Gareel in actie, Pavel van Houten.

Scrollbare link Het Gareel, Pavel van Houten.

Boek cover "Pedagogy Of The Opressed".

Boek cover "Participatie In Het Onderwijs".

Boek cover "Self-Determination Theory".